EKONOMİYE DAİR ÖNE ÇIKAN DÜZENLEMELER

Not : Bu bilgiler TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı) tarafından odamıza gönderilen bültenden alınmıştır.

 Ekonomiye Dair Öne Çıkan Düzenlemeler (30 Mart – 5 Nisan 2023)

KKM'de faiz tavanı kalktı

Hazine destekli TL Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında, politika faizinin 3 puan üzerindeki azami faiz uygulaması sona erdi. Asgari faiz oranı politika faiz oranında olacak ve KKM faizi için üst sınırı banka belirleyecek.

İlgili karar metninde, "Bu Karar kapsamında destekten faydalanacak KKH'lere ilişkin faiz oranı ikinci fıkradaki asgari orandan az olmamak üzere bankalar ve yararlanıcılar arasında serbestçe belirlenir." ifadeleri kullanıldı. Dövizden dönüşümlü olan KKM'lerde tavan 26 Ocak'ta kaldırılmıştı.

KKM ile ilgili iki yeni düzenleme

Türk lirasına geçişte sağlanacak destek için söz konusu döviz tevdiat veya döviz cinsinden katılım fonu hesaplarının 31 Aralık'a kadar açılmış olması şartı, 31 Mart 2023'e uzatıldı. Yeni düzenlemeyle ilgili hesaplarının vadesini belirleyen madde de değiştirildi.

TCMB taraflı Kur Korumalı Mevduatlarda tarih kapsamı genişletildi. Resmi Gazete'de yayımlanan düzenlemeye göre, Türk lirasına geçişte sağlanacak destek için, söz konusu Döviz tevdiat veya döviz cinsinden katılım fonu hesaplarının açılma tarihi 31 Mart 2023'e uzatıldı. Bir önceki düzenlemeye göre bu tarih 31 Aralık 2022 olarak belirlenmişti.

Yeni düzenlemeyle vade sınırlamasının da kaldırıldığı görüldü. Daha önce ilgili tebliğde yer alan "Banka tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılır" ifadesi değiştirildi. Yeni maddede sadece "Banka tarafından açılacak Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarının vadeleri Merkez Bankasınca  yayımlanacak usul ve esaslarda belirlenir" ifadeleri kullanıldı.

Altın hesaplarında da vade düzenlemesi

Resmi Gazete'de yayımlanan ayrı düzenlemeyle altın hesaplarında da vade sınırlaması kaldırıldı. Buna göre, Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ'de yer alan "Banka tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılır" ifadesi değiştirildi. Yeni fıkrada "Banka tarafından açılacak Türk lirası mevduat veya katılma hesaplarının vadeleri Merkez Bankasınca yayımlanacak usul ve esaslarda belirlenir" ifadeleri kullanıldı.

Hazine iç borçlanma stratejisini açıkladı

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Nisan-Haziran dönemine ilişkin açıkladığı iç borçlanma stratejisini göre, 175,3 milyar liralık iç borç servisine karşılık, 179 milyar liralık iç borçlanma gerçekleştirecek.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Nisan’da 30 milyar lira, Mayıs’ta 85 milyar lira ve Haziran’da 64 milyar lira iç borçlanmaya gidecek.

Bakanlığın Nisan-Haziran dönemi iç borçlanma stratejisinde, Nisan ayında 16,3 milyar liralık iç borç servisine karşılık toplam 30 milyar liralık, Mayıs’ta 103,1 milyar liralık iç borç servisine karşılık toplam 85 milyar liralık, Haziran’da 55,9 milyar liralık iç borç servisine karşılık 64 milyar liralık iç borçlanma yapılması öngörülüyor. Nisan, Mayıs ve Haziran aylarındaki iç borçlanmanın tamamının piyasadan oluşması bekleniyor. Bu dönemde 20 tahvil ihalesi düzenlenecek. Nisan’da 72,8 milyar liralık, Mayıs’ta 115 milyar liralık ve Haziran’da 63,7 milyar liralık ödeme yapılacak. Bu ödemelerin 76,4 milyar lirası  dış borç servisinden oluşacak.

BDDK, T.O.M. Katılım Bankası AŞ'ye faaliyet izni verdi

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun (BDDK) daha önce kuruluş izni verilen T.O.M. Katılım Bankası AŞ'ye faaliyet izni verilmesine ilişkin kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

Kurucuları arasında A101 Marketleri'nin Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Yaşar Aydın'ın da bulunduğu bankanın sermayesi 1,5 milyar lira olarak belirlendi. Katılım bankası olarak faaliyet gösterecek olan T.O.M. Katılım Bankası'nın açılımı da "Technology of Money" olarak duyuruldu.

Demir-çelikte gümrük vergisine erteleme

Demir-çelik ürünlerine uygulanacak gümrük vergisinin yürürlük tarihi Mayıs başına ertelendi. Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, alaşımlı veya alaşımsız demir ve çelikten yassı hadde mamullerinin menşe ülkelerine göre düzenlenen gümrük vergilerinin yürürlük tarihi 1 Mayıs olarak değiştirildi.

 EPDK nisan ayına ilişkin elektrik tarifelerini belirledi

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), faaliyet bazlı, nihai ve yeşil tarife tablolarını yayımladı. Elektrikte tüm abone gruplarının 1 Nisan'dan itibaren geçerli olan tarifeleri belirlendi.

 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), faaliyet bazlı, nihai ve yeşil tarife tablolarını yayımladı. Buna göre, tüm abone gruplarında yüzde 15 indirime gidildi. İlk kademede bulunan mesken abonelerinin tarifesinde kilovatsaat başı fiyat 133,7261 kuruş, yüksek kademede yer alanların tarifesinde ise kilovatsaat başı fiyat 198,7345 kuruş oldu. İlk kademede yer alan ticarethane abonelerinin tarifesinde elektriğin kilovatsaat fiyatı, 232,8404 kuruş, yüksek kademedeki kilovatsaat fiyat da 309,1899 kuruş olarak belirlendi. Alçak gerilim sanayi abonelerinin elektrik tarifesinde kilovatsaat fiyatının 308,5326 kuruş olması kararlaştırıldı. Öte yandan, yeşil tarifede kilovatsaat fiyatı 258,4316 kuruş olarak belirlendi.

Bazı KDV uygulamalarında değişiklik yapıldı

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 46) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Tebliğ ile mücbir sebep ilan edilen yerlerde mükellefiyet kaydı bulunması nedeniyle mücbir sebep kapsamına alınan ancak faaliyetlerine olağan şekilde devam edebilecek nitelikteki mükelleflerin, idareye mücbir sebep halinin sona erdirilmesi amacıyla yapacakları başvuru neticesinde yapılacak değerlendirmeye göre bu halinin sona ereceği ve söz konusu mükelleflerin alış ve satışlarında genel usuller çerçevesinde tevkifat uygulanabileceği hususu açıklığa kavuşturuldu. Öte yandan 6775 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 1 Şubat 2023'ten itibaren yapılan işlemlere uygulanmak üzere mükelleflerin KDV iade hakkı doğuran işlemlerine ilişkin olarak iade talebinde bulunabilecekleri asgari tutar 2 bin lira olarak belirlendi.

6 il daha afet bölgesi ilan edildi

6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle Kayseri, Mardin, Tunceli, Niğde, Bingöl ve Batman da afet bölgesi ilan edildi.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'ta yaşanan depremlerde Bingöl, Kayseri, Mardin, Tunceli, Niğde ve Batman'da hasar gören binaların bulunduğu yerleşim yerlerinin "Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi" kabul edildiğini bildirdi.

Zorunlu trafik sigortasında azami prim artış tutarı belirlendi

 Resmi Gazete'de yayımlanan karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortasında tarife uygulama esasları hakkında yönetmelikte bazı düzenlemeler yapıldı.

Buna göre, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), hasar frekansı, hasar maliyetleri ve diğer hususları göz önünde bulundurarak belirlenen bu oranı sıfıra kadar indirmeye veya iki katına kadar arttırmaya yetkili olacak. Önceki uygulamada SEDDK azami prim tutarlarını yüzde 50 indirim yetkisine sahipti. Yönetmelikte yapılan değişiklikle düzenlemenin yürürlüğe gireceği Mayıs ayından sonra yeni poliçelere yüzde 5 zamlı prim hesaplandıktan sonra her ay yüzde 2'lik azami artış oranı uygulanacak. SEDDK, hasarın giderilmesinde ve tazminatın ödenmesinde, orijinale eşdeğerliği belgelendirilmiş parçalar veya yeniden kullanılabilir parçaların tercih edilmesi halinde bu Yönetmelikte düzenlenen oranlara ek olarak sigorta primlerinin belirlenmesinde yüzde 20'ye kadar indirim uygulaması getirebilecek. Yönetmelikle tablolarda yapılan düzenlemeye göre, yüzde 100 elektrikli araç sahiplerinin zorunlu trafik sigortası fiyatlaması aşamasında pozitif bir ayrışma yapılarak yüzde 10 prim indirimi uygulaması getirildi.

Deprem bölgesi Cazibe Merkezleri Programı kapsamına alındı

Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar’da değişiklik yapılmasına dair karar Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Karar ile Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar’da değişiklik yapılarak, yatırımların 6. Bölge teşvik unsurlarından yararlanmasını öngören program kapsamına deprem illeri dahil edildi. Buna göre deprem bölgesinde asgari 1,5 milyon lira tutarındaki yatırımlar, 6. Bölge teşviklerinden, 6. Bölge için öngörülen sürelerde yararlanabilecekler. Bu kapsamda yararlanılacak faiz ve kâr payı desteği sabit yatırım tutarının yüzde 10’unu aşmamak kaydıyla 30 milyon lirayı geçemeyecek. Karar öncesi kullanılan faiz ve kâr payı desteğinden yararlanılan krediler ve finansal kiralama borçlanmaları için, destek süresi sonuna kadar uygulama yapılacak.

Kanunla, İcra ve İflas Kanunu'na "konutta haciz" başlıklı madde eklendi

 İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

 Buna göre, icra müdürü, haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunu tespit etmesi halinde bu yerde haciz yapılmasına karar verecek ve bu kararı derhal icra mahkemesinin onayına sunacak. Mahkeme, dosyanın tevdi edildiği tarihten itibaren en geç 3 gün içinde dosya üzerinden yapacağı inceleme sonunda, haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunun anlaşılması halinde kararın onaylanmasına kesin olarak karar verecek. Bu kararın icra dairesine bildirilmesi üzerine haciz işlemleri yapılabilecek. Düzenlemeyle, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireylerine ait kişisel eşya ile tüm ev eşyasının haczi yasaklanıyor. Kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar, Kat Mülkiyeti Kanunu'ndan kaynaklanan uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması şartı aranacak

En düşük emekli maaşı ve bayram ikramiyesinde artış Resmi Gazete'de

En düşük emekli maaşının 7 bin 500 liraya, bayram ikramiyesinin 2 bin liraya çıkarılması ile geçici işçilere kadro düzenlemesini içeren kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yapılan değişiklikle, gelir ve aylık ödemesi yapılanlara, bayramın içinde bulunduğu ayda gelir ve aylık alma şartıyla, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı'nda ödenen 1100'er lira 2000 liraya çıkarılacak. Yaşlılık, malullük, ölüm aylığı alan emeklilere ve hak sahiplerine dosya bazında 5 bin 500 lira olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarı 7 bin 500 liraya yükseltilecek. Kanunla, kurumların ihtiyaçları doğrultusunda geçici işçi çalıştırma süresi de artırılırdı. Buna göre geçici iş pozisyonlarında çalışanların çalışma süreleri aynı vize dönemi içinde 11 ay 29 güne kadar uzatılabilecek. Bu sürenin belirlenmesinde idare, kurum ve kuruluşun bağlı veya ilgili olduğu bakanlık yetkili olacak

 Ekonomiye Dair Öne Çıkan Düzenlemeler (23 Şubat – 1 Mart 2023)

 TCMB, politika faizini 50 baz puan azalışla yüzde 8,50 seviyesine indirdi

TCMB, Şubat ayı Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini 50 baz puan azalışla yüzde 8,50 seviyesine indirdi. Faiz indirme gerekçesini deprem sonrası finansal koşulların destekleyici olmasını sağlamak olarak açıklayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), açıklama metninde, enflasyonun seviyesinde ve eğiliminde iyileşmeler görülmeye başlanmakla birlikte depremin yol açtığı arz-talep dengesizliklerinin enflasyon üzerindeki etkilerinin yakından izlendiğini, sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal koşulların destekleyici olmasının daha da önemli hale geldiğini belirtti. Buna karşılık, söz konusu ölçülü indirim sonrası para politikası duruşunun fiyat istikrarı ve finansal istikrarı koruyarak deprem sonrası gerekli toparlanmayı desteklemek için yeterli olduğu ve depremin 2023 yılının ilk yarısındaki etkilerinin yakından takip edileceği de ifade edildi.

BDDK, konut kredilerinde limitleri güncelledi

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), konut kredilerinde limitleri güncelledi. Buna göre, daha önce 2 milyon lira ve altında olan konutlar için belirlediği yüzde 90'a kadar kredi kullanım sınırını 5 milyon lira ve altında olan konutlar şeklinde güncellendi. Yeni limitlere göre değeri 5 milyon TL'nin altında olan birinci el konutlarda enerji sınıfına göre değerin yüzde 80 ile 90'ı arasında azami kredi kullanılabilecek. 5 milyon ile 10 milyon TL arasındaki birinci el konutlarda enerji sınıfına göre yüzde 70 ile yüzde 80 arasında azami kredi kullanılabilecek ve ilk elde 10 milyon ile 20 milyon TL arasında ise yüzde 60 ile yüzde 70 arasında azami kredi söz konusu olabilecek. 20 milyon TL'yi aşan ilk el konutlar için ise yüzde 50-60 azami kredi tutarı uygulanabilecek. Benzer şekilde, ikinci el konutlarda da farklı enerji sınıflarına göre limitlerde güncellemeye gidildi.

"Yeni Konut Finansman Programı" yürürlüğe girdi

Cumhurbaşkanı’nın ilgili kararı ile mevduat ve katılım bankaları tarafından sağlanacak konut finansmanlarına ve bunlara sağlanacak katkılara ilişkin usul ve esasların düzenlenmesini amaçlanıyor. Karar kapsamında, daha önce satışa konu olmamış; yüklenicilerin mülkiyetinde olmak kaydıyla inşaatı yüzde 100 oranında tamamlanmış konutlara, yüklenicilerin mülkiyetinde olan veya tamamlanınca mülkiyetinin yüklenicilere geçmesi şartıyla inşaatı devam eden konut projelerine, gerekli izinleri alınmış ve finansmanı kullandıracak bankalarla garanti sözleşmesi imzalanmış olması ve yüklenicilerin

mülkiyetinde olan veya tamamlanınca mülkiyetinin yüklenicilere geçmesi şartıyla inşaatına başlanmamış konut projelerine sağlanacak finansmanlara katkı verilecek.

İstanbul, 1’inci bölge, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Mersin ve Muğla, 2’nci bölge, 1’inci ve 2’nci bölge dışında kalan iller, 3’üncü bölge olarak değerlendirilecek. Karar kapsamında gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi/ön ödemeli konut satış sözleşmesi ile satışı yapılacak konutlar için finansman kullanılması adına ilgili sözleşmede, söz konusu konutun finansman tarihinden itibaren 5 yıl süre ile satışa konu olamayacağına ilişkin hüküm bulunması şart olacak.

Prefabrikte yüzde 1 KDV uygulaması genişletildi

14 Şubat tarihli Cumhurbaşkanı kararına göre, deprem bölgelerinde geçerli olacak şekilde ve yasada belirtilen kurumlara teslim edilen prefabrik ve konteynerler için KDV oranı yılsonuna kadar yüzde 1 olarak belirlenmişti. 23 Şubat tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karar değişikliği ile deprem bölgesi ve kurum sınırlaması kaldırılmış ve yılsonuna kadar tüm prefabrik ve konteyner teslimlerinde KDV oranının yüzde 1 olarak uygulanması kararlaştırılırdı. Ayrıca depremzedeler, kamu kurum ve kuruluşlarına ait misafirhane ve sosyal tesislerde konaklama ve yemek hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilecekler. Kredi taksitleri 31 Temmuz’a kadar ertelenen deprem bölgesindeki orman köylüleri ve kooperatiflerin erteleme işlemi başvuru şartı aramadan yapılacak ve erteleme süresince bir faiz tahakkuk ettirilmeyecek.

Prefabrik yapı ile konteynerlerin indirimli orana tabi teslimlerinden kaynaklanan KDV iade alacağı, yılı içinde nakden iade edilecek

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanan "Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, prefabrik yapı ile konteynerlerin indirimli orana tabi teslimlerinden kaynaklanan KDV iade alacağı, yılı içinde ve nakden iade edilebilecek. Ayrıca, 6 Şubat'ta Kahramanmaraş'ta meydana gelen deprem felaketi nedeniyle ilan edilen mücbir sebep döneminde KDV iade taleplerinin yerine getirilmesine ilişkin yapılan düzenlemeler kapsamında, deprem felaketi nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen illerde mükellefiyeti bulunanların beyanname verme yükümlülükleri ertelendiğinden, iade taleplerine ilişkin KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde üretilen kontrol raporunda, alım yapılan mükelleflerin (alt mükellefler dâhil) mücbir sebep nedeniyle KDV beyannamesi vermemesi ve/veya Ba-Bs bildiriminde bulunmamasından kaynaklandığı tespit edilen olumsuzluklara isabet eden kısmının teminat verilmesi halinde nakden ya da mahsuben iade edilebilmesine yönelik düzenleme yapıldı.

Depreme yönelik yerleşme ve kalıcı yapılaşma işlemlerine yönelik tedbirler belirlendi

Deprem sebebiyle ilan edilen OHAL kapsamında çıkarılan yeni bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile depreme yönelik yerleşme ve kalıcı yapılaşma işlemlerine yönelik tedbirler belirlendi. Buna göre, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen geçici veya kalıcı iskân alanlarında gerekmesi halinde kamulaştırma yapılacak. Bu alanların maden ruhsat alanlarına denk gelmesi halinde, özel durumlar haricinde maden ruhsatı iptal edilecek ve kamulaştırmaya ilişkin değer tespiti bedelleri SPK tarafından yetkilendirilmiş değerleme kuruluşları tarafından yapılacak. Kararnameye göre afetten etkilenenlerin geçici veya kalıcı iskan alanları, fay hatlarına mesafesi, zemin elverişliliği gibi kriterlere göre Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek. Söz konusu belirlemede, orman vasfını yitirmiş ormanlık alanlar da kullanılabilecek. Belirleme aşamasında, vasıf değişikliği gereken yerlerin vasıf değişikliği re’sen yapılacak.

Taksitlendirilen borçlar için borcun yüzde 10'u ödenmeden "borcu yoktur" yazısı verilmeyeceği şartı 31 Temmuz'a kadar kaldırıldı

Borçlunun zor durumda olması ve diğer şartları taşıması halinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un ilgili maddesi kapsamında belirlenen şartlar dâhilinde borç, tecil edilerek, taksitler halinde ödenebiliyor. Talepleri kabul edilen borçlular muhtelif nedenlerle ihtiyaç duydukları vergi borcu bulunmadığını gösterir yazıları taksitlendirilen borçlarının yüzde 10'unu ödemek şartıyla alıyorlar. Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tahsilat Genel Tebliği"ne göre, Kahramanmaraş'ta 6 Şubat'ta meydana gelen depremlerin ekonomik ve mali alanda oluşturabileceği etkiler dikkate alınarak, söz konusu kanun maddesi kapsamında tecil edilen borçların yüzde 10'unun ödenmesi şartına bağlı olarak borcun bulunmadığını gösteren yazının verilmesi uygulaması 31 Temmuz'a kadar kaldırıldı.

Deprem bölgesindeki yerleşik veya üretim tesisi 4 ilde bulunan firmalara, vergi, resim, harç istisna belgeleri ve belgesiz ihracat kredilerinde ek süre verilecek

Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğle, ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnası hakkında tebliğe geçici bir madde eklendi. Buna göre, merkezi veya üretim tesisleri Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya illerinde yerleşik olan ve vergi, resim, harç istisna belgesi ve belgesiz ihracat kredisinde istisnadan yararlanma süreleri 31 Aralık'tan önce sona eren firmaların düzenlenmiş ve ihracat taahhüt hesabı henüz kapatılmamış vergi, resim, harç istisnası belgelerinin ve daha önce kullanılmış belgesiz ihracat kredilerinin istisnadan yararlanma süreleri, belgesiz ihracat kredileri için ilgili banka tarafından resen, fiziksel ortamda ve elektronik ortamda düzenlenen vergi, resim, harç istisnası belgeleri için firmaların Ticaret Bakanlığı'na başvuruları üzerine 31 Aralık'a kadar uzatılacak.

Altın ticaretine ilişkin kapsamlı düzenlemeler getirildi

Resmi Gazete'de yayımlanan Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı kararda değişiklik yapan kararla, kıymetli madenler, taşlar ve eşyanın dış ticaret rejimi esasları dâhilinde Türkiye'den ihracı veya ithalatı serbest olacak. Yeni düzenlemeye göre, standart ve standart dışı işlenmiş kıymetli madenlerin ithali yalnızca TCMB ve kıymetli maden aracı kuruluşları tarafından yapılabilecek. Bu aracı kuruluşlar ithal ettikleri bu kapsamdaki kıymetli madenleri 3 iş günü içinde Borsa İstanbul AŞ'ye teslim etmek zorunda olacaklar. Standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ve işlenmiş kıymetli madenlerin dâhilde işleme rejimi kapsamında, kıymetli taşlar ve eşyaların dış ticaret rejimi esasları dâhilinde Türkiye'ye ithali serbest olacak.11

Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen illerdeki çiftçilere verilecek nakdi mazot ve gübre desteği ile kırsal kalkınma desteklerine başvurulara ilişkin tebliğlerde güncellemeye gidildi

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın konuya ilişkin tebliğleri Resmi Gazete'de yayımlanarak 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa, mazot ve gübre desteğinin nakit olarak ödeneceği iller olarak belirlenmişti. Tebliğde destekten yararlanacaklar, "6 Şubat'ta meydana gelen depremler nedeniyle zarar gören ve afet bölgesi ilan edilen iller" olarak değiştirildi. Böylece Elazığ ile Sivas'ın Gürün ilçesindeki çiftçileri de kapsayacak şekilde değişikliğe gidilmiş oldu. Kırsal kalkınma destekleri kapsamında altyapı projelerinin değerlendirilme ve bireysel sulama sistemleri desteklerine başvurular için afet bölgesi ilan edilen illerde 8 Mayıs'a kadar uzatılan sürelere ilişkin tebliğler de mazot ve gübrede olduğu şekilde değiştirildi.12,13,14

Demir-çelik ürünlerine uygulanacak gümrük vergisinin yürürlük tarihi Nisan başına ertelendi

Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, alaşımlı veya alaşımsız demir ve çelikten yassı hadde mamullerinin menşe ülkelerine göre düzenlenen gümrük vergilerinin yürürlük tarihi 1 Nisan olarak değiştirildi. Cumhurbaşkanlığı'nın 28 Ocak tarihli ithalat rejimi kararı kapsamında, 7208 ile 7212 sayılı gümrük tarife istatistik pozisyonları (GTİP) ile 7225 ve 7226 sayılı GTİP'leri arasında yer alan alaşımlı veya alaşımsız demir ve çelikten yassı hadde mamullerinin gümrük vergileri, menşe ülkelerine göre yüzde 0 ile yüzde 20 arasında değişen oranlarda düzenlenmişti. Kararla düzenlenen gümrük vergisi oranlarının kararın yayımını izleyen 30. gün yürürlüğe girmesi hedeflenmişti.15

Akıllı telefonlar ithalatında uygulanan gözetim miktarı artırıldı

Ticaret Bakanlığının "İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği" Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, daha önce "Alıcısı bulunan verici portatif (Cellular) telsiz telefon cihazları" olarak 200 ABD doları/adet olarak uygulanan birim gümrük kıymeti, "Akıllı Telefonlar" için 350 ABD doları/adet olacak şekilde değiştirildi.16

Sermaye artırımlarında yeni vergi indirimi düzenlemesi getirildi

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın (GİB) kurumlar vergisi genel tebliğinde, kurumlar vergisi kanununda ve diğer kanunlarla yapılan değişikliklere paralel düzenlemeler içeren tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Sermaye şirketlerinin nakdi sermaye artışlarının yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için kurumlar vergisi indirim oranı yüzde 75 olarak uygulanacak. Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin kurumlar vergisi indiriminden 5 Temmuz 2022 tarihi esas alınarak 5 hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanabilecekler

 Ekonomiye Dair Öne Çıkan Düzenlemeler (26 Ocak-1 Şubat 2023)

1. Merkez Bankası yılın ilk enflasyon raporunu yayınladı. Merkez Bankası, 2023 yılsonu enflasyon tahminini yüzde 22,3 ve 2024 yılsonu tahminini yüzde 8,8 olarak koruduğunu açıklamıştır. Para politikası duruşunun ise; sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlama temel amacı doğrultusunda, üretimin sürekliliği, kredilerin büyüme hızı, kompozisyonu ve kullanım amaçları, cari dengenin bileşenleri ile döviz piyasasında sağlıklı fiyat oluşumları gözetilerek belirlendiği belirtilmiştir. Liralaşma stratejisi kapsamında uygulanan politika bileşiminin Türk lirasına olan yapısal talebi destekleyeceğinin beklendiği, ek olarak, hedefli kredi ve faiz politikalarının parasal istikrarı tesis edeceği, parasal aktarımı güçlendireceği, finansman maliyeti kanalıyla potansiyel arzı desteklemeye devam edeceği ve arz/talep dengesine olumlu katkı vereceği bir görünüm esas alındığı ifade edilmiştir.2

 2. Şirketlerin TL cinsi kur korumalı mevduatlarına (KKM) uygulanan kurumlar vergisi istisnası, 2022 yıl sonunu kapsayacak şekilde genişletildi. Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, şirketlerin 31 Aralık 2022 itibarıyla bilançolarında yer alan yabancı paralarını yıl sonuna kadar KKM kapsamında değerlendirmeleri durumunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden istisna olacaktır.3

 3. Merkez Bankası, firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Türk lirasına dönüşümüne destek sağlanmasına karar verdi. Kurum tarafından yapılan açıklamada, firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin TCMB’ye satışı sırasında, firmalar verecekleri taahhüt karşılığında, Türk lirasına çevrilen tutarın yüzde 2’si kadar döviz dönüşüm desteği alabileceği belirtilmiştir. Bu çerçevede, firmalar yurda getirdikleri yurt dışı kaynaklı dövizlerinin en az yüzde 40’ını TCMB’ye sattıktan sonra getirilen dövizin kalan kısmını kur korumalı dönüşüm hesabında değerlendirebilecek ve verdikleri taahhüt karşılığında Türk lirasına çevrilen tutarın yüzde 2’si kadar döviz dönüşüm desteği alabilecektir. TCMB’ye satışı yapılacak dövizlerin ve Türk lirası vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülecek dövizlerin yurt dışı kaynaklı olduğunun tespiti bankalarca yapılacaktır.4

 4. Ödeme ve e-para kuruluşlarının özkaynak yükümlülüğü artırıldı. TCMB’nin Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları hakkındaki yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Buna göre asgari özkaynak tutarı fatura kuruluşları için asgari özkaynak tutarı 5,5 milyon TL’den 7 milyon TL’ye, ödeme kuruluşları için 9 milyon TL’den 15 milyon TL’ye, elektronik para kuruluşları için 25 milyon TL’den 41 milyon TL’ye yükseltilmiştir. Yeni düzenleme 30.06.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

5. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankaların sermaye yeterlilik rasyolarının ölçümüne yönelik düzenlemeyi yayımladı. Buna göre kredi riskine esas tutar hesaplamasında 31 Aralık 2021 tarihine ait Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Döviz alış kurunun kullanılabilmesine yönelik uygulamanın; aksi yönde bir Kurul Kararı alınıncaya kadar, 30 Aralık 2022 tarihine ait Merkez Bankası döviz alış kurunun kullanılması suretiyle devam ettirilmesine karar verilmiştir.6

6. Gıda Komitesi’nde ‘haksız ve spekülatif’ fiyat artışları ele alındı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada küresel düzeyde enerji ve tarımsal emtia fiyatlarındaki aşağı yönlü eğilimin başta tarım ürünleri ve gıda olmak üzere diğer fiyatlama davranışlarına da olumlu yönde tesir etmesinin beklendiği belirtilmiştir. Bazı tarım ve gıda ürünlerinde maliyetlerdeki gelişmelerden bağımsız olarak haksız ve spekülatif fiyat artışı yaşandığına dikkat çekilirken bu artışların engellemesi için gerekli çalışmaların artırılarak devam etmesine karar verilmiştir. Tarım Kredi Kooperatiflerinin yem ve gübre sektöründe piyasada daha aktif rol almasına yönelik adımlar atılacağı belirtilmiştir.7

7. Ticaret Bakanlığı, 2022'nin ikinci yarısında yürürlük süresi dolan ve bu yılın aynı döneminde yürürlük süresi dolacak olan dampinge karşı önlemleri duyurdu. Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren tebliğe göre, Güney Kore ve Çin menşeli "beton pompaları" ve "beton pompaları taşıtları", Çin menşeli "kapitoneli mensucat" ile Güney Kore menşeli "dioktil ortoftalatlar ve "dioktil tereftalat" isimli eşyaların ithalatında uygulanan dampinge karşı önlemler geçen yılın ikinci yarısında sona ermiştir. Tebliğde, bu yılın ikinci yarısında bir nihai gözden geçirme soruşturması açılmaması halinde sona erecek dampinge karşı önlemler de anımsatılmıştır.8

8. BOTAŞ, büyük sanayi kuruluşlarının kullandığı gazın toptan fiyatında ve elektrik üretim amaçlı gaz toptan satışında indirim yaptı. BOTAŞ'tan yapılan açıklamaya göre, 1 Şubat tarihinden itibaren geçerli olmak üzere büyük sanayi kuruluşlarının kullandığı gazın toptan fiyatında yüzde 13,30 ile 17,22 oranlarında; elektrik üretim amaçlı gaz toptan satışına yüzde 16,67 indirim yapılmıştır. Sanayide kullanılan gaz fiyatında 2022 Ekim ayı esas alındığında 1 Şubat 2023 tarihi itibarıyla yüzde 24,77 ile yüzde 38,45 oranlarında indirim gerçekleşmiştir.9

9. Atıl tarım arazisini üretime katacak projelere hibe desteği verilecek. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararına göre, boş bırakılan, nadasa ayrılan ve işlemeli tarıma uygun olmayan alanları bitkisel üretimi artıracak yatırımlar ile ürün işlemeye yönelik yatırım projelerine yüzde 75’e kadar hibe desteği verilecektir. Destek kapsamındaki projeler 5 kategoride toplanmaktadır: 1- Boş bırakılan atıl durumda bulunan veya nadasa bırakılan arazileri tarımsal üretime kazandıran projeler, 2-İklim değişikliğini dikkate alarak uygun çeşitlerde hububat, baklagil ve yağlı tohumlu bitkilerin üretimini geliştiren projeler, 3-Hasat sonrası kayıpları azaltmak ve katma değeri artırmak amacıyla üretim sonrası kurutma ve işleme tesisleri, 4-İşlemeli tarıma uygun olmayan arazilerde katma değeri yüksek bitki türlerinin üretimini artırmak, 5-Doğal ekolojilerinde var olan bitki türlerinin aşılama, çeşit değişimi ve benzeri teknik uygulamalarla bilim alandan elde edilen verimini artıran projeler.

10. 2022 yılı Aralık ayında 84 milyar 692 milyon liralık yatırım öngören 2062 proje için yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2022 yılı Aralık ayına ait yatırım teşvik belgesi listesini yayımlamıştır. Aralık ayında 1 milyar lira ve üzerinde 10 yatırım teşvik belgesi almıştır. Toplam 84 milyar 692 milyon liralık teşvik belgesi düzenlenirken, yatırım kapsamında 53 bin 933 kişinin istihdam taahhüdünde bulunulmuştur. Bu yatırımlar için 1 milyar 337 milyon liralık makine ve teçhizat ithalatı yapılması öngörülmüştür.

Ekonomiye Dair Öne Çıkan Düzenlemeler (19-25 Mayıs 2022)
Bu bülten TEPAV tarafından hazırlanmakta ve iş dünyasının yakından takip ettiği vergi, istihdam, devlet destekleri, ticaret ya da finansal alanlardaki öne çıkan yasal düzenlemeleri esas almaktadır.
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Konut Finansman Projesi. (20 Mayıs 2022).
Erişim adresi https://hmb.gov.tr/haberler/konut-finansman-projesi
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı , Finansal İstikrar Komitesi'nin dördüncü toplantısına ilişkin basın açıklaması (21.05.2022).
Erişim adresi: ttps://twitter.com/HMBakanligi/status/1528077447077539841?cxt=HHwWgsC95fGV6bQqAAAA

1. Hazine ve Maliye Bakanlığı, konut sahibi olmayan vatandaşlar için "İlk Evim Konut Finansmanı" kullandırım şartlarını belirledi. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, ilk evim konut finansman desteğinin 2 milyon lira değerine kadarki birinci el konutlara verileceği, konut değeri bankaların ekspertiz raporuyla tespit edileceği belirtildi. Kredi desteği kamu bankaları tarafından ilk konut alımını desteklemek amacıyla verilecek. Krediye başvuru tarihi itibarıyla başvuru sahibinin, tamamı kendi adına ya da eşi veya aynı adreste ikamet eden çocuklarına ait bir konutunun bulunmaması gerekiyor. Başvuru sahiplerinin üzerinde hisseli taşınmaz kaydı olabilir, ancak aynı aile içinde bir konutun hisseli olarak tamamı bulunamaz. Başvuru sahiplerinin üzerinde, tapu kaydının yanında açık konut kredisi de bulunmamalıdır. 10 yıla kadar vadeli finansman desteğinde, aylık 0,99 faiz oranı uygulanacak. Kredi işlemleri, bankaların genel kredi uygulamaları çerçevesinde yürütülecek ve bu paketten yalnızca bir kez yararlanabilecek. Ayrıca, bu destekten 7 Mayıs 2022 öncesi herhangi bir bankada açılmış ve krediye başvuru esnasında konut kredisine konu edilen konut değerinin yüzde 50'sini karşılayacak düzeyde Döviz tevdiat/katılım ve hurda altından dönüşümlü dahil olmak üzere altın mevduat/katılım hesabı bakiyesi bulunan vatandaşlar yararlanabilecekler. 7 Mayıs 2022 tarihinden sonra döviz mevduat/katılım ve altın mevduat/katılım hesaplarına yatırılan ilave tutarlar ise bu hesaplamaya dahil edilmeyecek. Hangi döviz cinslerine ilişkin hesapların bu paket kapsamına dahil edileceği hususu, TCMB tarafından yapılacak düzenlemeyle belirlenecek, döviz/altının havalesi sırasında oluşabilecek ilave ücretler konusunda TCMB çalışma yapacak. 10 yıla kadar vadeli finansman desteğinde, aylık 0,89 faiz oranı uygulanacak.

2. Finansal İstikrar Komitesi dördüncü toplantısını gerçekleştirdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, küresel ve yerel düzeyde enflasyonda görülen artışların ülke ekonomisine etkilerinin, Finansal İstikrar Komitesi üyelerinin tespitleri üzerinden değerlendirildiği, ülkemiz finansal sisteminin istikrarını korumak, ekonomide atılan adımların etkilerini izlemek ve değerlendirmek amacıyla tüm paydaşları ile çalışmalarına devam edeceği belirtildi. Diğer taraftan, enflasyon üzerindeki arz yönlü etkilerin Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi’nde ayrıca değerlendirileceği ve alınan kararların ivedilikle uygulamaya konulacağı iletildi.

3. Hazine ve Maliye Bakanlığı, kurumsal yatırımcılara altın tahvili ve kira sertifikası ihracı yapacak. Bakanlığın internet sitesinde yer alan duyuruya göre, sermaye piyasalarının gelişimine katkıda bulunulması, yurt içi tasarrufların artırılması, yatırımcı tabanının genişletilmesi ve finansman araçlarının çeşitlendirilmesi amacıyla başta emeklilik ve yatırım fonları olmak üzere kurumsal yatırımcılara yönelik valör tarihi 25 Mayıs 2022 olan altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihracı yapılacağı belirtildi. Söz konusu senetlerin ihracı KMKTP üyesi bankalara doğrudan satış yöntemiyle gerçekleştirilecek, yatırım ve emeklilik fonları gibi diğer kurumsal yatırımcılar taleplerini bu bankalar üzerinden Bakanlığa iletebilecek. Talepler, KMKTP üyesi bankalarca 23 Mayıs 2022 saat 14.00'e kadar Bakanlığa faks veya e-posta aracılığıyla gönderilecek. Altın tahvilleri ve altına dayalı kira sertifikaları, BIST tarafından belirlenen niteliklere uygun olan Londra Külçe Piyasası Birliği (LBMA) sertifikalı asgari 995/1000 saflıktaki (995/1000 saflık dahil) ve ağırlığı asgari 1 kilogram olan altınlar karşılığında ihraç edilecek.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 23 Mayıs 2022 Tarihinde Kurumsal Yatırımcılara Gerçekleştirilecek Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası İhracına İlişkin Basın Duyurusu. (20 Mayıs 2022).
Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2022/05/20.05.2022-Altin-Ihrac-Duyurusu.pdf

Sermaye Piyasası Kurulundan: İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketi Merkezi Karşı Taraf Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete, Sayı: 31845. (24 Mayıs 2022).
Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/20220524-9.htm

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan: Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete, Sayı: 31845. (24 Mayıs 2022).
Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/20220524-8.htm

4. Hazine ve Maliye Bakanlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından ihraç edilen emtia sertifikaları Takasbank nezdinde teminat olarak kabul edilecek. Sermaye Piyasası Kurulu'nun İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketi merkezi karşı taraf yönetmeliğinde değişiklik yapan yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Düzenlemeye göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından ihraç edilen emtia sertifikaları, merkezi karşı taraf işlemlerine (MKT) taraf olacak MKT üyelerinin Takasbank'a sunabilecekleri teminatlar arasına eklendi.

5. Bankaların, ihtiyari olarak kredilerde bir borcun temerrüdü nedeniyle donuk alacak sınıfına dahil edilmesine ilişkin eşik 100 TL'den 2 bin 500 TL'ye yükseltildi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun (BDDK), Resmi Gazete'de yayımlanan, kredilerin sınıflandırılması ve bunlar için ayrılacak karşılıklara ilişkin esasları belirleyen yönetmeliğinde değişiklikler yapıldı. Buna göre, bir borçludan olan 2 bin 500 TL ve altındaki toplam alacak tutarının donuk alacak olarak sınıflandırılması bankanın ihtiyarında olacak. Tüketici kredileri bakımından bu eşik tutar 500 TL olarak uygulanacak. Ancak, bu tutarın borçlu müşterinin söz konusu banka ve bankanın konsolide edilen finansal kuruluş niteliğindeki bağlı ortaklıkları nezdindeki, ortaklık payları hariç, bilanço içi borçları toplamının %1'ini geçmemesi gerekiyor.

6. Her yıl 5 Haziran tarihinin bulunduğu hafta "Türkiye Çevre Haftası" olarak kutlanacak. Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'ne göre, her yıl 5 Haziran tarihinin bulunduğu hafta, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından duyurulacak bir temayla "Türkiye Çevre Haftası" olarak kutlanacak. Genelgede, çevrenin korunması konusunda farkındalık oluşturulması amacıyla 1972 yılında düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı'ndan bu yana 5 Haziran'ın Dünya Çevre Günü olarak kutlandığı; her yıl farklı bir temada "Tek Bir Dünya" sloganıyla kutlanan Dünya Çevre Günü'nün, 2022'de sürdürülebilir, doğa ile uyumlu, daha temiz, daha yeşil yaşam vurgusuyla kutlanacağı belirtildi. Bu çerçevede, doğal çevrenin korunması, sürdürülebilir yaşam çevrelerinin oluşturulması, iklim değişikliği ile mücadele konularında çevre bilincinin her geçen gün giderek arttığı ülkemizde Dünya Çevre Günü kutlamalarının daha katılımcı, çok paydaşlı şekilde gerçekleştirilmesi, çevre sorunlarının ve gelişmelerin değerlendirilmesi amacıyla her yıl 5 Haziran tarihinin bulunduğu haftanın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından duyurulacak bir temayla “Türkiye Çevre Haftası” olarak kutlanacağı ifade edildi.

Türkiye Çevre Haftası ile İlgili 2022/3 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi. Resmi Gazete, Sayı: 31842. (21 Mayıs 2022).
Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/20220521-4.pdf